Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
De maatschappelijke wens is om mensen met een arbeidsbeperking meer kansen te bieden op arbeidsparticipatie in een inclusievere arbeidsmarkt. Dat roept de vraag op of de huidige manier van het aanbieden van arbeid en de manier waarop wordt gezocht naar kansen bij bedrijven moet veranderen. Arbeidsdeskundigen zijn dagelijks betrokken bij het zoeken naar werk voor en het plaatsen van mensen met een arbeidsbeperking bij bedrijven. Hierbij gaat het feitelijk om een zoektocht naar passende arbeid. Voor mensen met een arbeidsbeperking geldt vaak dat ze bepaalde aspecten of taken van werk, zoals dit nu wordt aangeboden, niet of niet geheel kunnen verrichten of hiervoor specifieke voorwaarden nodig hebben.
De voorwaarden voor mensen met een arbeidsbeperking om te kunnen floreren in arbeid zijn onder meer af te leiden uit diverse onderzoeken naar ‘supported employment’. Daaruit komt helder naar voren dat naast passende taken op het gebied van belastbaarheid, ook voorwaarden zoals de ondersteuningsbronnen van de werkgever en de directe collega’s op de werkvloer na de plaatsing, van groot belang zijn voor een duurzame plaatsing. Verder is het belangrijk dat het leer- en ontwikkelproces van de werknemer met een arbeidsbeperking past in de bedrijfscultuur en dat dit wordt ondersteund door de collega’s op de werkplek of een jobcoach. Voor de duurzame match is dus niet alleen de belasting en de inhoud van het werk van belang, maar ook de context en de cultuur in het bedrijf.
Arbeidsdeskundigen stellen graag hun expertise ter beschikking om de sociale partners en het kabinet te faciliteren bij de afspraken uit het sociaal akkoord van april 2013, waarin werkgevers hebben toegezegd 125.000 banen te creëren voor mensen met een arbeidsbeperking. Voor 2026 moeten er 100.000 extra banen zijn gecreëerd in de marktsector en 25.000 in de overheidssector. Om dit ambitieuze plan te laten slagen, is inzet nodig van werkgevers, werkzoekenden met een arbeidsbeperking, gemeenten, UWV en professionals.
De arbeidsdeskundige beroepsgroep is dan ook op zoek gegaan naar mogelijkheden om de informatievoorziening voor effectieve en duurzame matching van werkzoekenden met een arbeidsbeperking en werkgevers te stroomlijnen en effectiever te maken. Kernvragen hierbij zijn: welke informatie is nodig over de arbeid, de werkgever, het bedrijf en de werkzoekende om sneller en vaker de juiste arbeid en arbeidscontext bij de juiste persoon te vinden? Wanneer is die informatie nodig in het proces van zoeken naar de passende arbeidsplek, het plaatsen op die plek en het regelen van de structurele randvoorwaarden rond die plek? Hoe kom je aan die informatie? Wie kan de informatie leveren en hoe stel je die breder beschikbaar?
Het gaat dus om de vraag hoe werkzoekenden met een arbeidsbeperking en werkgevers elkaar in de juiste combinatie kunnen vinden. Informatie-uitwisseling over taken, arbeidsbelasting en context van het werk is hierbij van groot belang. Als werkgevers meer en aanvullende informatie aanleveren, kan deze beter worden gecombineerd met de meest geschikte werkzoekenden met een arbeidsbeperking. Andersom kunnen werkzoekenden dan gemakkelijker de juiste informatie aanbieden om werkgevers duidelijk te maken wat voor hen passend werk en een passende werkomgeving is, waarin zij optimaal kunnen presteren.
Voor werkzoekenden zonder beperking en werkgevers die naar hen op zoek zijn, zijn er diverse instrumenten die adequaat de benodigde informatie verschaffen, zoals werk.nl en andere vacaturesites. Deze instrumenten zijn voor werkzoekenden met een arbeidsbeperking echter minder geschikt. Zij hebben – zoals hiervoor is beschreven – andere én aanvullende informatie nodig. Bestaande systemen en instrumenten voorzien nauwelijks in dit type informatie. In de praktijk wordt deze leemte nu vooral gevuld door de informatie die in de hoofden zit van de professionals die mensen met een arbeidsbeperking naar werk begeleiden. Werkgevers en werknemers hebben dan ook behoefte aan betere informatievoorziening, enerzijds over de mens met een arbeidsbeperking en anderzijds over de arbeid waarvoor menskracht wordt gezocht. Hiervoor zijn inmiddels diverse nieuwe initiatieven en innovaties ontwikkeld.
In dit onderzoek heeft Regioplan Beleidsonderzoek voor het AKC onderzocht welke informatie nodig is voor het matchen van werkzoekenden met een arbeidsbeperking en werk(gevers), welke informatie beschikbaar is en welke veelbelovende innovaties er zijn om de benodigde informatie te leveren. Rijkere arbeidsmarktinformatie kan een belangrijke bijdrage leveren aan het effectiever en duurzamer matchen van werkzoekenden met een arbeidsbeperking en werk(gevers). De inzichten die dankzij dit onderzoek zijn verkregen, kunnen helpen bij het effectiever en beter ondersteunen van werkgevers en werkzoekenden in het proces naar een duurzame toetreding tot de arbeidsmarkt.
Het is duidelijk dat de informatievoorziening veel beter kan. Hier zijn vele partijen, waaronder UWV, druk mee bezig. Het voorliggende onderzoek stelt een nationaal ontwikkelprogramma voor, bestaande uit acht routes die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan een verdere verbetering van de informatievoorziening en daarmee aan een effectievere en duurzamere matching van werkzoekenden met een arbeidsbeperking en werk(gevers). Het gaat om een uitgebreid, meerjarig ontwikkelprogramma, waaraan vele partijen kunnen bijdragen.
De meest kansrijke initiatieven richten zich zowel op het voor werkgevers transparant maken van het aanbod van werkzoekenden als op informatieverschaffing aan werkgevers over welk soort arbeidsbelasting, werkcontext en werkprocessen passend zijn voor welke (groepen) mensen met een beperking. Andersom kunnen werkgevers dan inzicht geven in wat mogelijk is in hun bedrijf en hun absorptievermogen op het gebied van arbeidskansen voor mensen met een arbeidsbeperking.
In vervolg op dit onderzoek heeft UWV inmiddels subsidie verstrekt voor onderzoek naar de manier waarop bedrijven hun eigen mogelijkheden om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen kunnen monitoren en beter bekend kunnen maken. Het AKC gaat onderzoeken welke waarde het ontwikkelen van goede voorbeeldcasuïstiek en een beroepenzoeker op taakbelastingsniveau in dit kader kan hebben.
Mr. M. Klompé, voorzitter bestuur AKC
Nijkerk, november 2016