Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
Goed zicht op het preventiedomein is essentieel om varianten te kunnen ontwikkelen voor de bredere inzet van arbeidsdeskundige expertise. We gaan in op de meest relevante (andere) professionals die actief zijn op de hogere preventieniveaus en de instrumenten die worden gebruikt op de hogere preventieniveaus. We presenteren verder initiatieven van de grootste zorgverzekeraars op het gebied van preventie en duurzame inzetbaarheid. Ook laten we een aantal goede voorbeelden van werkgevers zien die initiatieven ontplooien om uitval te voorkomen en hun werknemers duurzaam inzetbaar te houden.
Preventieniveaus
Bij vraagstukken op het terrein van preventie worden er vaak drie niveaus onderscheiden. Dit onderscheid geven we in figuur S.1 schematisch weer. Voor dit onderzoek onderscheiden we hierbij enkele subniveaus.
Concurrentieanalyse
Naast arbeidsdeskundigen zijn er vele verschillende professionals actief binnen het preventiedomein. Met een literatuurstudie en websearch hebben we deze in beeld gebracht. Figuur S.2 laat de professionals zien die op enige wijze actief zijn op de hogere preventieniveaus en die tevens relevant zijn voor dit onderzoek. Daarnaast zijn sommige van de professionals ook actief op de lagere preventieniveaus; ook dit is in de figuur te zien. Soms staan professionals tussen haakjes om aan te geven dat ze weliswaar actief zijn op een bepaald niveau, maar meestal niet frequent. Professionals die (vrijwel) alleen op de lagere preventieniveaus actief zijn, hebben we – op de arbeidsdeskundige na – niet in de figuur opgenomen. Het betreft onder andere re-integratieconsulenten, gemeentelijke klantmanagers en jobcoaches.
Op alle preventieniveaus zijn er verschillende professionals actief. We hebben de functie- en competentieprofielen van de professionals geanalyseerd. Deze analyse heeft als input gediend voor het onderscheiden van mogelijke varianten voor de bredere inzet van arbeidsdeskundige expertise binnen het preventiedomein.
Inventarisatie instrumenten preventiedomein
Binnen het preventiedomein kunnen er op de verschillende preventieniveaus veel instrumenten ingezet worden. Voor dit onderzoek zijn er, naast de Werkscan, 36 instrumenten in kaart gebracht. Hierbij hebben we speciaal aandacht voor instrumenten die (ook) op de hogere preventieniveaus worden gebruikt. We hebben veel instrumenten bekeken, maar stellen vast dat er nog veel andere zijn. Wel heeft de inventarisatie ons een goed algemeen beeld verschaft van de verscheidenheid aan instrumenten op de markt. We zijn onder andere websites tegengekomen, mobile apps, vragenlijsten, handreikingen en checklists. Ook valt op dat veel instrumenten relatief eenvoudig zijn; ze zijn bedoeld om iets aan preventie te doen en de duurzame inzetbaarheid te vergroten. Dit door middel van informeren en vergroten van de bewustwording. Het gaat dan bijvoorbeeld om heel eenvoudige checklists op papier of lijstjes met tips. We zien ook dat veel instrumenten rechtstreeks zijn gericht op de meest direct betrokkenen: werkgever of leidinggevende, HR-professionals binnen het bedrijf of op de werknemer zelf. De betrokkenheid van externe professionals bij het toepassen van instrumenten is relatief beperkt en er zijn veelal weinig randvoorwaarden voor het gebruik. Dit hangt uiteraard samen met de relatieve eenvoud van veel instrumenten. Externe professionals zijn soms wel nog betrokken bij de training om met het instrument te werken; daarna gaan de werkgever, HR-professionals en de werknemers er vaak helemaal zelf mee aan de slag.
De Werkscan in relatie tot andere instrumenten
De Werkscan is mede ontwikkeld met het idee om de scan op alle preventieniveaus in te zetten. Daardoor kunnen arbeidsdeskundigen ook op het primaire preventieniveau actief zijn en niet alleen wanneer er al een probleem of risico gesignaleerd is en/of mensen reeds zijn uitgevallen. De instrumenten die vooral dienen voor de hogere preventieniveaus, zijn vaak eenvoudiger/ minder uitgebreid dan de Werkscan en kunnen zonder inzet van een professional gebruikt worden. Vergeleken met andere meer diagnostische instrumenten, zijn de verschillen kleiner; dus daar zit het probleem in feite niet. Het probleem is vooral dat de Werkscan een ander type instrument is dan wat je nu veelal ziet op de hogere preventieniveaus. In het geval van risicogroepen, eventueel in combinatie met risicoberoepen, zal er meer vraag zijn naar instrumenten die de werknemer (en eventueel het werk) uitgebreider in kaart brengen.
Initiatieven zorgverzekeraars
Naast individuele professionals zijn er verzekeringsmaatschappijen actief binnen het preventiedomein. Zij ontwikkelen initiatieven voor een goede balans tussen belasting en belastbaarheid. Binnen de verzekeringsbranche zijn zorgverzekeraars de partijen die (onder andere) diensten bieden op het primaire en de bovenste helft van het secundaire preventieniveau. Verzuimverzekeraars zijn daarentegen vooral actief op het tertiaire preventieniveau en eventueel de onderste helft van het secundaire preventieniveau.
De vier grootste zorgverzekeraars in Nederland (Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis) bieden alle vier ondersteuning aan werkgevers om hun organisaties gezond en vitaal te houden. Ze spelen alle in op de groeiende verzuim- en zorgkosten voor werkgevers. Zoals te verwachten, zetten ze voornamelijk in op de gezondheid van de medewerkers: fit en vitaal houden om zo min mogelijk uitval en verzuim te hebben (en dus zo min mogelijk kosten voor de werkgever). Ze bieden hiervoor advies, interventies, zelftests en gemakkelijke toegang tot de gezondheidszorg aan. VGZ lijkt qua ontwikkeling van eigen instrumentarium voorop te lopen met de methodiek Dialoog. De andere drie zetten voornamelijk in op het organiseren van advies, interventies en checks/tests. Daarbij maken ze gebruik van elders ontwikkelde methodieken/instrumenten. Wel heeft Zilveren Kruis de ZorgPlus Analyse. Hiermee heeft de verzekeraar veel inzicht hebben gekregen in de verschillende sectoren en bedrijven en de verschillende behoeften die daar spelen. Menzis en CZ lijken voornamelijk zorg te bieden vanuit een gebundeld pakket aan interventies en instrumenten.
Goede voorbeelden werkgevers
We hebben – via een websearch – drie bedrijven geselecteerd die zich nadrukkelijk profileren als organisaties die heel actief en/of op een vooruitstrevende manier met preventie en duurzame inzetbaarheid bezig zijn. Deze bedrijven beschrijven we hier kort. Het betreft voorbeelden waarin verschillende professionals samenwerken en/of waarin instrumenten worden gebruikt die raakvlakken vertonen met het instrumentarium van arbeidsdeskundigen:
Van Puijenbroek Textiel (werk- en veiligheidskleding, 250 medewerkers in dienst waarvan 120 in Nederland).
Project duurzame inzetbaarheid ◊ samenwerking verschillende professionals (preventiemedewerker, manager P&O en een organisatie adviseur Human Invest), analyse risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E), vitaliteitscan, follow-up traject.
Facilicom Services Group (facilitaire diensten, 28.000 medewerkers in Nederland, België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk).
Nieuw beleid ◊ profielen risicogroepen + belastingprofielen, onderzoek 15.000 werknemers, webportal, functieroulatie.
Voerman International (verhuisbedrijf, 100 medewerkers).
Pilot integraal gezondheidsbeleid ◊ maandelijkse gesprekken, ontwikkelingsmogelijkheden, Health Check van Zilveren Kruis Achmea, persoonlijke adviezen.