Cahier 22 – Flexibele arbeid en de arbeidsdeskundige praktijk
Voorwoord

De flexibilisering van de arbeidsmarkt en de impact van flexibele arbeid op werkenden, werkgevers en de samenleving staan op dit moment volop in de belangstelling. In Nederland is er veel aandacht voor flexibele contracten en de impact hiervan op werkenden. Voor een deel van de beroepsbevolking brengt contractflexibilisering namelijk risico’s met zich mee op het gebied van arbeidsinhoud, arbeidsomstandigheden, arbeidvoorwaarden en arbeidsverhoudingen. Tegelijkertijd bieden bepaalde vormen van arbeidsflexibiliteit – zoals brede inzetbaarheid en flexibele werktijden – juist ook kansen om werk passend te maken bij de belastbaarheid van de mens.

Flexibilisering van arbeid kan nieuwe eisen stellen aan de kennis, de instrumenten, het handelingsrepertoire en de vaardigheden van arbeidsdeskundigen. Daarom worden in dit verkennende onderzoek trends en vormen van flexibilisering van arbeid vertaald naar concrete effecten op arbeid en arbeidseisen. We onderscheiden acht vormen van arbeidsflexibiliteit:

1. Uitzendkrachten

2. Tijdelijke contracten

3. Oproep- en invalkrachten

4. Zzp’ers

5. Deeltijdcontracten

6. Flexibele werktijden

7. Brede inzetbaarheid (taakroulatie)

8. Flexibele locaties (waaronder thuiswerken)

Dit onderzoek over belemmerende en bevorderende factoren brengt de belangrijke aandachtspunten per vorm van arbeidsflexibiliteit in kaart. De belemmerende en bevorderende factoren zijn per type arbeidsflexibiliteit uitgesplitst: Arbeidsinhoud, Arbeidsomstandigheden, Arbeidsvoorwaarden en Arbeidsverhoudingen. We noemen deze typen arbeidsflexibiliteit ook wel de 4A’s.

De kennis in dit rapport biedt mogelijkheden om preventief maatregelen te nemen tegen de negatieve effecten van flexibel werken. Maar het biedt ook mogelijkheden om werk aan te passen aan de belastbaarheid. Een voorbeeld: een werknemer met reuma heeft flexibelere werktijden nodig om – vanwege ochtendstijfheid – later in de ochtend te kunnen starten met het werk. Dan kan met de informatie uit dit rapport worden bepaald welke belemmerende en bevorderende factoren samenhangen met flexibele werktijden. Op basis van die factoren kan een keuze worden gemaakt om interventies in te zetten om de belemmerende factoren van flexibele werktijden te minimaliseren en de bevorderende te optimaliseren.

Om in de arbeidsdeskundige praktijk snel en gemakkelijk te kunnen beschikken over de kennis over belemmerende en bevorderende factoren per type arbeidsflexibiliteit, is de online Keuzetool-Arbeidsflexibiliteit ontwikkeld. De Keuzetool-Arbeidsflexibiliteit is te vinden via www.arbeidsdeskundigen.nl/akc.

Hiermee wil het Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC) nog beter bijdragen aan het beschikbaar maken en ontsluiten van kennis voor gebruik in de arbeidsdeskundige praktijk. Samen met de beroepsgroep spannen wij ons de komende jaren dan ook in op het steeds beter inzetten van de beschikbare kennis in de arbeidsdeskundige praktijk.

Hans Spigt, voorzitter bestuur AKC

Nijkerk, juni 2019