Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA)
Onlangs maakte het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bekend dat burgers bij de aanvraag van sociale regelingen het recht krijgen om zich te ‘vergissen’, is te lezen op Sam.nl. Volgens de VNG en SAM-jurist Tjalling Smit zal deze wetswijziging in de praktijk echter weinig veranderen.
Meer vertrouwen en maatwerk
Minister Eddy van Hijum wil met zijn wetsvoorstel dat een fout niet meer automatisch tot een straf leidt. Het doel is dat instanties zoals UWV, SVB en gemeenten meer ruimte krijgen om maatwerk toe te passen en mensen met vertrouwen tegemoet te treden. Zo kan bijvoorbeeld een boete achterwege blijven als het handhaven ervan de situatie van een burger verergert.
Volgens een uitvoeringstoets van de VNG lijkt de wetswijziging vooral een bevestiging van wat al praktijk is. Veel professionals beperken zich nu al tot waarschuwingen en kunnen een sanctie achterwege laten als er geen verwijtbaarheid is. Dit betekent dat de aangekondigde verandering weinig nieuws brengt.
Kritiek van SAM-jurist Tjalling Smit
SAM-jurist Tjalling Smit wijst erop dat het aangekondigde ‘vergisrecht’ in feite geen garantie biedt dat een fout automatisch wordt kwijtgescholden. Het voorstel geeft slechts de mogelijkheid om af te zien van een boete, zonder dat dit verplicht is. Dit betekent dat handhavers nog steeds een afweging kunnen maken.
Aanpassing invorderingsbeleid
Het wetsvoorstel speelt in op aanbevelingen van de Parlementaire Enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening (PEFD). Vanaf 2025 krijgen UWV en SVB de mogelijkheid om meer maatwerk te leveren bij het invorderingsbeleid, zodat beter rekening gehouden kan worden met individuele situaties van burgers.
Een eerdere verplichting om met burgers in gesprek te gaan na een overtreding van de inlichtingenplicht is uit het voorstel gehaald. Dit gebeurde na bezwaren van onder andere de VNG over de uitvoerbaarheid hiervan.
Balans tussen fraude en menselijkheid
Minister Van Hijum benadrukt dat de maatregelen een balans moeten vinden tussen het tegengaan van misbruik en een menselijke benadering. Toch stelt Tjalling Smit dat de nadruk op fraude misleidend is, aangezien rechtspraak al heeft bepaald dat schending van de inlichtingenplicht niet automatisch fraude impliceert. Het wetsvoorstel focust zich op het afzien van boetes, maar verplicht gemeenten wel om te veel verstrekte bijstand terug te vorderen.
Voorstel naar Tweede Kamer in 2025
Het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid zal begin 2025 aan de Tweede Kamer worden voorgelegd.