Onder het ‘Tijdelijk besluit experimenten Participatiewet’ kunnen 25 gemeenten experimenten starten om bijstandsgerechtigden aan een baan te helpen.
In het besluit en de bijbehorende regeling is vastgelegd dat gemeenten mogen experimenteren met de inspanningen van bijstandsgerechtigden om werk te vinden en/of met een gedeeltelijke vrijlating van inkomsten naast de uitkering. Met de experimenten kunnen gemeenten onderzoeken wat wel en niet werkt om mensen met bijstandsuitkering aan werk te helpen.
De initiatiefgemeenten Utrecht, Groningen, Tilburg en Wageningen konden zich met voorrang op 1 april al aanmelden om met de experimenten te starten. Maximaal vijfentwintig gemeenten mogen experimenten uitvoeren, zolang maximaal 4 procent van de totale bijstandspopulatie meedoet.
Bijstandsgerechtigden mogen alleen vrijwillig aan experimenten meedoen en verschillende experimentgroepen worden voorgeschreven: de controlegroep, ontheffingsgroep, intensiveringsgroep, een vrijlatingsgroep en mogelijke combinatiegroepen. Ook is er een referentiegroep van bijstandsgerechtigden die niet meedoen aan het experiment.
Het leveren van een tegenprestatie is niet verplicht. De gemeente Amsterdam mag haar experiment uitvoeren zonder een tegeprestatie te vragen.