Cahier 14 – Methodisch vaststellen van secundaire factoren bij re-integratie
Relatie met model van de fasen van gedragsverandering

De keuze voor oplossingsgericht coachen sluit aan bij het model van de fasen van gedragsverandering van Prochaska en DiClemente. Prochaska en DiClemente hebben beschreven welke stadia mensen doorlopen voordat ze bereid zijn om hun gedrag aan te passen¹. Zij baseren deze stadia op jarenlang empirisch onderzoek bij mensen met allerlei verslavingen, vooral rook-, alcohol- en drugsverslaving. Prochaska en DiClemente onderscheiden zes stadia:

1. Voorbeschouwing (precontemplatie): de cliënt heeft (nog) geen intentie om te veranderen.

2. Overpeinzing (contemplatie): de cliënt is zich bewust van het probleem en overweegt wat het kan opleveren als hij zijn gedrag verandert. De motivatie om iets te gaan doen is aanwezig, maar hij onderneemt nog geen actie.

3. Besluitvorming (voorbereiding): de cliënt neemt pas een besluit op het moment dat hij zich bewust is van het probleem, dit ook als probleem erkent en voldoende vertrouwen heeft in zijn mogelijkheden om te veranderen. In dit stadium maakt de cliënt een plan waarmee hij zijn gedrag kan veranderen.

4. Actie: de cliënt onderneemt actie om zijn gedrag te veranderen. De eigenlijke acties, gericht op verandering, vinden in dit stadium plaats.

5. Onderhoud (consolidatie): de cliënt probeert het nieuwe gedrag in zijn dagelijkse leven te integreren. Alleen zo is hij in staat om de bereikte verandering vast te houden en niet terug te vallen.

6. Terugval: meestal is een cliënt niet in staat om het bereikte resultaat volledig te handhaven en krijgt hij een terugval. Dit komt vaak voor. Een cliënt hoeft niet bij elke terugval helemaal opnieuw te beginnen. Hij leert van zijn eerdere pogingen tot gedragsverandering en maakt hiervan gebruik bij een hernieuwde poging.

Aan de hand van wat de cliënt zegt over zijn verandering – verandertaal en vertrouwenstaal – maakt de arbeidsdeskundige een inschatting van de fase van verandering waarin de cliënt zich bevindt. Dit bepaalt welke acties de arbeidsdeskundige op dat moment moet ondernemen.