Zijn psychische klachten besmettelijk?

Psychische klachten ontstaan niet zomaar. Omgevingsfactoren spelen vaak een belangrijke rol bij het ontwikkelen van mentale problemen. Sommige omgevingen brengen zelfs een hoger risico met zich mee om mentaal uit balans te raken. Al langer wordt vermoed dat psychische klachten deels sociaal overdraagbaar zijn. Maar is dat ook echt het geval? Christiaan Vinkers, psychiater en hoogleraar ‘Stress en Veerkracht in de Psychiatrie’ aan het Amsterdam UMC, deelt hierover zijn inzichten op LinkedIn.

Finse studie: de impact van klasgenoten

In een recent grootschalig onderzoek uit Finland werd gekeken naar het verband tussen klasgenoten met psychische klachten en het risico dat jongeren zelf een diagnose krijgen. Deze studie volgde meer dan 700.000 jongeren van gemiddeld 16 jaar. De centrale vraag was of het hebben van klasgenoten met een psychische diagnose het risico vergrootte om zelf later ook een diagnose te krijgen.

Belangrijkste bevindingen:

Jongeren met één klasgenoot die een psychische diagnose had, hadden 9% meer kans om binnen een jaar zelf een diagnose te krijgen (HR 1,09).
Dit risico steeg naar 18% als meerdere klasgenoten een diagnose hadden (HR 1,18).
Over een periode van gemiddeld 11 jaar bleef het risico 5% hoger voor jongeren met meerdere klasgenoten die een diagnose hadden.
Het risico was vooral verhoogd voor stemmingsstoornissen, angststoornissen en eetstoornissen.
De kans op een diagnose was het grootst in het eerste jaar na de middelbare school en bleef significant, zelfs na correcties voor omgevingsfactoren, ouderlijke kenmerken en sociaaleconomische status.

Sociale clustering van psychische klachten

Dit onderzoek laat zien dat psychische klachten vaak clusteren binnen sociale netwerken. Eerder onderzoek heeft al soortgelijke resultaten aangetoond, zoals de verspreiding van depressieve symptomen binnen vriendengroepen van adolescenten en volwassenen (lees daar hier en hier meer over). Ook op de werkvloer worden dergelijke patronen waargenomen (lees daar hier en hier meer over).

Oorzaken van sociale verspreiding

Er zijn verschillende theorieën over waarom psychische klachten zich sociaal kunnen verspreiden. Een mogelijke verklaring is dat jongeren, door het zien van klasgenoten die hulp zoeken, zelf eerder geneigd zijn om hulp te vragen, wat leidt tot een diagnose. Daarnaast kan sociale beïnvloeding, vooral bij aandoeningen zoals depressie en eetstoornissen, een rol spelen. Ten slotte is er het fenomeen van emotionele besmetting: wanneer iemand veel symptomen bij een ander ziet, kan die persoon soortgelijke klachten gaan ervaren.

Wat kunnen we hiermee doen?

Dit onderzoek benadrukt het belang van preventieve maatregelen op scholen en mogelijk ook op de werkplek om de sociale verspreiding van psychische klachten tegen te gaan. Het creëren van een ondersteunende en bewuste omgeving kan helpen om deze risico's te verminderen.

Lees hier het volledige artikel 'Transmission of Mental Disorders in Adolescent Peer Networks'.