Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA)
Wanneer iemand ziek wordt, ondergaat het brein een reeks complexe veranderingen die invloed hebben op de manier waarop we emoties ervaren en verwerken. Het brein is continu op zoek naar evenwicht, ook wel homeostase genoemd, om ons in leven te houden en optimaal te laten functioneren. Dit evenwicht wordt verstoord bij ziekte, wat leidt tot een reeks emotionele en cognitieve uitdagingen. Dit alles is te lezen in het artikel van Jeanette van Dongen-Melman en Marieke Struijk-Mulder.
De hersenstam speelt een cruciale rol in het detecteren van deze disbalans, wat leidt tot de activatie van primaire emotie-systemen zoals angst (FEAR) en woede (RAGE). Deze systemen worden automatisch geactiveerd als reactie op bedreigingen voor onze gezondheid, zoals een ziekte of de behandeling daarvan. Deze emotionele responsen beïnvloeden niet alleen onze gevoelens, maar hebben ook een directe impact op onze cognitieve functies, zoals geheugen en concentratie.
▶ dr. Jeanette van Dongen-Melman, klinisch psycholoog-psychotherapeut bij afdeling Dermatologie, Leids Universitair Medisch Centrum en afdeling Plastische en Reconstructieve Chirurgie, Maastricht Universitair Medisch Centrum, Maastricht
▶ dr. Marieke Struijk-Mulder, bedrijfsarts, orthopedisch chirurg niet-praktiserend, Vitaal Arboadvies, Mensely, NCKA, Polikliniek Mens en Arbeid AmsterdamUMC, Amsterdam
De impact van ziekte op het brein
Ziekte en medische behandelingen zijn niet alleen fysiek belastend, maar veroorzaken ook aanzienlijke emotionele stress. Het angst-systeem in ons brein wordt voortdurend geactiveerd, wat leidt tot verhoogde niveaus van stresshormonen zoals cortisol. Langdurige blootstelling aan deze hormonen kan structurele veranderingen in het brein veroorzaken, wat kan leiden tot cognitieve problemen zoals geheugenverlies en een verminderd vermogen om emoties te reguleren. Dit wordt vaak omschreven als 'brain fog' door patiënten.
Re-integratie: Langzaam en stap voor stap
Het re-integreren in de werkplek na ziekte is een uitdagend proces, zowel voor de werknemer als de bedrijfsarts. Het brein heeft tijd nodig om te herstellen van de stress en disbalans veroorzaakt door ziekte en behandeling. Het is daarom cruciaal dat de re-integratie rustig en gefaseerd wordt opgebouwd. Werknemers willen vaak snel terugkeren naar hun werk om aan de verwachtingen van collega's en werkgevers te voldoen, maar het is belangrijk om realistisch te blijven over wat het brein en lichaam aankunnen.
Evidencebased adviezen voor duurzame re-integratie
Voor een succesvolle en duurzame re-integratie is het belangrijk dat bedrijfs- en verzekeringsartsen rekening houden met de emotionele en cognitieve staat van de cliënt. Dit betekent dat er erkenning moet zijn voor wat de cliënt heeft doorgemaakt en dat er aandacht moet zijn voor de huidige beperkingen van het brein. Het proces moet afgestemd worden op de individuele behoeften van de cliënt, waarbij kleine stappen naar herstel worden aangemoedigd.
De timing van de werkhervatting is belangrijk. Het is essentieel dat het brein voldoende tijd krijgt om te herstellen voordat er weer cognitieve en emotionele inspanningen worden gevraagd op de werkvloer. Een gefaseerde aanpak, waarbij stap voor stap wordt teruggekeerd naar de werkplek, is hierbij essentieel.