Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA)
De herstelactie van uitkeringsinstantie UWV richt zich uitsluitend op rekenfouten in arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, schrijft EenVandaag. Andere fouten worden genegeerd, ondanks waarschuwingen van juristen dat dit juridisch niet houdbaar is. Dit blijkt uit gesprekken van EenVandaag en het AD met juridische experts.
Alleen correctie van rekenfouten
Het UWV beperkt de hersteloperatie tot rekenfouten in WIA-uitkeringen over de periode 2020 tot 2024. Fouten die tienduizenden mensen kunnen hebben benadeeld, zoals onjuiste medische beoordelingen, blijven buiten beschouwing. Dit roept de vraag op of de minister en het UWV juridisch gezien wegkomen met deze beperkte aanpak.
Medische beoordelingsfouten genegeerd
Veel gedupeerden zijn het slachtoffer geworden van fouten bij medische beoordelingen. Denk bijvoorbeeld aan het niet erkennen van symptomen die bij specifieke aandoeningen horen. Hierdoor hebben sommige mensen onterecht geen uitkering ontvangen. De huidige herstelactie kijkt echter niet naar dit soort fouten, noch naar beoordelingen van voor 2020 of andere uitkeringen zoals de Wajong, Ziektewet en WW.
Interne kritiek op willekeur
Eerder onderzoek van het UWV toonde aan dat er veel fouten zijn gemaakt en dat er vaak twijfel is over de uitkomsten van beoordelingen. Volgens interne bronnen is er de afgelopen jaren te weinig gedaan met de resultaten van dit onderzoek. Medewerkers noemden het beoordelingsproces zelfs ‘een loterij’ en ‘willekeur’.
Dienstverlening kan vastlopen
Minister van Sociale Zaken Eddy van Hijum gaf in november aan de Tweede Kamer toe dat de omvang van de hersteloperatie het UWV zou kunnen verlammen. ‘Als we alle medische en arbeidsdeskundige beoordelingen met terugwerkende kracht willen herstellen, zou de dienstverlening vastlopen,’ schreef hij.
De minister erkent dat mensen slachtoffer kunnen zijn van fouten, maar stelt dat het UWV niet de capaciteit heeft om een bredere herstelactie uit te voeren. Toch vinden juristen dit een onacceptabel argument.
Juridische kritiek op beperkte herstelactie
Juristen en advocaten uiten scherpe kritiek op de beperkte aanpak. ‘Juist de fouten bij sociaal-medische beoordelingen hebben de grootste gevolgen voor gedupeerden,’ stelt Lucia Knoflíčková van de Stichting Belangenbehartiging Sociale Zekerheid. Volgens haar gaat het hier om bestaanszekerheid: een stabiel inkomen tot aan de pensioengerechtigde leeftijd. ‘Dit is het verschil tussen een normaal leven en alles kwijtraken.’
Alternatieven worden genegeerd
Knoflíčková vindt het onverstandig dat de minister de herstelactie beperkt vanwege capaciteitsproblemen. ‘Een zorgvuldige overheid verzamelt eerst alle relevante informatie en weegt alle belangen tegen elkaar af. Dat gebeurt hier niet.’
Advocaat Jean-Louis van Os sluit zich daarbij aan. Hij benadrukt dat de overheid oplossingen moet zoeken en eventueel externe hulp kan inschakelen om de problemen aan te pakken. ‘Het is onaanvaardbaar om 80 procent van de gedupeerden aan hun lot over te laten. Je zoekt naar manieren om hen wel te helpen.’
Gevolgen voor gedupeerden
Van Os ondersteunt al jarenlang cliënten die door UWV-fouten in de problemen zijn gekomen. ‘Als mensen door het UWV in de problemen raken, heeft dat vaak een brede impact: op hun financiën, hun gezin en hun levenskwaliteit. Vaak gaat het om mensen in een kwetsbare positie die geen vangnet hebben.’
Hij is vastberaden om de kwestie aan te kaarten en onderzoekt met collega-juristen de mogelijkheid om namens gedupeerden grootschalig herzieningen aan te vragen.
Minister twijfelt zelf ook
Uit documenten blijkt dat de minister zelf ook twijfelt over de juridische houdbaarheid van de beperkte herstelactie. In een interne nota vraagt hij: ‘Is dit juridisch houdbaar?’ Toch is deze vraag niet in de Kamerbrief behandeld. Volgens het ministerie is dit bewust gedaan, omdat de beslissing vooral gebaseerd is op de beperkte capaciteit van het UWV.