Leidraad Werkvoorzieningen maart 2023
Fasestrategie

Beeldvorming (fase 1 t/m 3)
De Leidraad Werkvoorzieningen biedt op het gebied van Beeldvorming een strategie waarmee de arbeidsdeskundige de disbalans kan onderzoeken. Ook kan hij nagaan hoe de bestaande disbalans(en) tussen functiebelasting en de belastbaarheid kan worden gecompenseerd. De leidraad hanteert een standaardindeling in zeven hoofdgroepen van disbalansen:

1. Motorische disbalans

2. Visuele disbalans

3. Auditieve disbalans

4. Verbale disbalans

5. Cognitieve disbalans

6. Energetische disbalans

7. Organische disbalans

(of een combinatie van disbalansen)

Zie voor de definities van de verschillende disbalansen de Begrippenlijst.

Tip: in deze fase van het onderzoek kan naar voren komen dat een disbalans met verschillende oplossingsmogelijkheden kan worden opgeheven.

Oplossingsmogelijkheden
Bij oplossingsmogelijkheden gaat het om (een combinatie van) Organisatorische, Technische en Begeleidingswerkvoorzieningen (O/T/B). De combinatie van de zeven disbalansen met de O/T/B-strategie kan worden gezien als een ‘arbeidsdeskundige strategie beeldvorming werkvoorzieningen’. Deze pijler van de methodiek – met expliciete aandacht voor organisatorische oplossingsrichtingen – doet recht aan de groeiende aandacht voor de inclusieve arbeidsorganisatie en alternatieve methoden voor het herontwerp van werkprocessen. Het is zinvol deze drie oplossingsrichtingen globaal te inventariseren en het draagvlak voor een gevonden (mogelijke) oplossing te onderzoeken bij de opdrachtgever, de collega’s en de werknemer. Een (organisatorische) oplossing kan immers gevolgen hebben voor de collega’s in het arbeidsproces. De arbeidsdeskundigen kan deze informatie gebruiken als input voor zijn verdere oordeelsvorming.

De inclusieve arbeidsmarktaanpak
De Arbowet gaat uit van het principe dat moet worden begonnen met het wegnemen van de bron van een disbalans. Als er bijvoorbeeld sprake is van schadelijke gassen, geef je werknemers geen gasmaskers als oplossing , maar zorg je dat de gassen verdwijnen of worden afgezogen. Als uit arbeidsdeskundig onderzoek blijkt dat er voor de betrokken werknemers een disbalans bestaat tussen de functiebelasting en de belastbaarheid (op de betreffende werkplek/in de betreffende functie), is het noodzakelijk om dit bronprincipe ook te volgen.¹ 

Het bronprincipe sluit ook goed aan op de door Universiteit Maastricht en het UWV ontwikkelde methode voor het Inclusief Herontwerp van Werkprocessen (IHW-methode). Doel van deze methode is het creëren van duurzame arbeid voor mensen met beperkingen. Het gaat hierbij ook om mensen met mentale beperkingen (Walkowiak et al., 2009). De UM/UWV-methode neemt niet het individu of individuele functies, maar het bedrijf en de bedrijfsprocessen als uitgangspunt, om zo meer structurele passende arbeidsplaatsen te creëren. De methode onderscheidt zich van zowel supported employment, jobcrafting, jobcarving als customized employment. Daarom wordt deze methode gegroepeerd onder de nieuwe term integrated employment: een methode die uitgaat van volwaardige participatie van mensen met beperkingen door het creëren van duurzame arbeidsplaatsen.

Het uiteindelijke doel van de IHW-methode is het verwezenlijken van een inclusieve arbeidsorganisatie. Het zou een geschikte methode kunnen zijn voor bedrijven die meer sociaal, innovatief of maatschappelijk verantwoord willen opereren of voor bedrijven die zich realiseren dat ze te maken kunnen krijgen met personeelstekorten. Bijvoorbeeld als gevolg van het feit dat er door de vergrijzing minder mensen beschikbaar zullen komen op de arbeidsmarkt. Het AKC heeft in 2011 door de Universiteit Maastricht een handboek voor arbeidsdeskundigen laten ontwikkelen, dat is bedoeld als hulpmiddel bij de opleiding en training van arbeidsdeskundigen in de werkprocesanalyse voor bijvoorbeeld het inclusief herontwerp van werkprocessen. Het handboek beschrijft de achtergrond van de trainingsmodule en is gebaseerd op de analysemethode die is ontwikkeld door het UWV en de Universiteit Maastricht. Deze analysemethode richt zich op werkprocessen in plaats van functies. Dat is voor de meeste arbeidsdeskundigen een andere manier van analyseren dan ze gewend zijn.²
Ga voor meer informatie naar de Toolbox.

ICF-model
De Leidraad Werkvoorzieningen sluit zoveel mogelijk aan op het zogenaamde ICF-model. Het is zaak dat arbeidsdeskundigen bij het beschrijven van de disbalansen en het in kaart brengen van de mogelijke activiteiten aansluiten bij de terminologie van de International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF). Het ICF-model is ontwikkeld door de World Health Organization (WHO) en beschrijft in eenduidige taal het functioneren van mensen en de factoren die hierop van invloed zijn.

Het ICF-model biedt een internationaal en algemeen geaccepteerd globaal theoretisch kader voor de beschrijving van participatieproblemen in relatie tot gezondheidsproblemen. Het model geeft aan hoe vanuit verzekeringsgeneeskundig én arbeidsdeskundig perspectief tot de gevraagde analyse van de relevante factoren voor het arbeidsvermogen kan worden gekomen. De methode vormt de basis voor de beeldvorming van het arbeidsvermogen van een cliënt, de voorwaarden voor de werkomgeving en (wanneer aan de orde) de voorwaarden voor begeleiding naar werk. De methode is universeel en wetonafhankelijk toepasbaar.
Het ICF-model ziet er als volgt uit:

• stoornissen;

• activiteiten en de daaruit voortvloeiende problematiek om in arbeid te participeren;

• de (te verwachten) disbalans (belastbaarheid/belasting) of het participatieprobleem in de arbeidssfeer.

Deze aanpak is bruikbaar voor de domeinen arbo, verzuim, re-integratie en claim.
Ga voor meer informatie naar de Toolbox.

Oordeelvorming (fase 4 t/m 6)
De Leidraad Werkvoorzieningen biedt voor Oordeelsvorming in fase 4 en 5 een zoekstrategie voor het vinden van beschikbare en geschikte oplossingen. Belangrijk is dat de arbeidsdeskundige tijdens de Beeldvorming heeft vastgesteld van welke disbalans(en) er sprake is in relatie tot arbeidsbelasting. Ook moet hij de knelpunten in kaart hebben gebracht en een eerste oplossingsrichting (O/T/B) hebben gekozen. Tijdens de Oordeelsvorming gaat hij op zoek naar een concreet hulpmiddel of voorziening. Veel oplossingen zijn te vinden via internet. Het vaststellen van de juiste zoeksleutels is hierbij cruciaal.

Een handig schema helpt arbeidsdeskundigen om tot de juiste zoektermen te komen of de relevante websites te zoeken. Hierbij moet de arbeidsdeskundige de volgende stappen doorlopen:

1. Ga in het schema naar de disbalans(en) waarom het gaat.

2. Kies binnen die disbalans voor de gekozen oplossing(en): O/T/B.

3. Kies uit de in het schema opgenomen gestructureerde zoekwoorden de meest passende woorden, bedenk synoniemen of borduur voort op de voorzet en kies eigen zoektermen.

4. Formuleer korte zoekvragen van maximaal één tot drie woorden. Gebruik hierbij ook de tips voor het zoeken met Google.

5. Voer de zoektermen in en beoordeel of de zoekresultaten een adequaat antwoord bieden.

6. Zo niet, raadpleeg dan opnieuw het schema. Kijk dit keer naar de links voor gespecialiseerde websites en zoek daaruit de meest passende.

7. Ga op onderzoek uit op deze websites. Levert dit ook geen adequaat antwoord op, dan kan de arbeidsdeskundige het schema met links naar websites van organisaties met een algemeen karakter raadplegen.

De Toolbox bevat ook informatie over de achterliggende wet en regelgeving. Arbeidsdeskundigen kunnen hiervoor de database globale toetsing financieringsmogelijkheden voorzieningen en een verdiepend wettelijk kader raadplegen. Zo krijgen zij een duidelijker beeld van de verschillende financieringsmogelijkheden.

Besluitvorming (fase 7)
Voor de besluitvormingsfase biedt deze Leidraad een handzaam rapportageformat.