Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
Onderzoekskader / aanleiding onderzoek
De begeleidster van een 57-jarige klant verzoekt UWV Werkbedrijf om – na een periode van verslavingsbehandeling en het creëren van een stabiele situatie – opnieuw een re-integratietraject met de klant te starten. De klant heeft een AWBZ-indicatie en krijgt woonbegeleiding.
Op verzoek van de klant zit de begeleidster bij het oriënterend/kennismakingsgesprek met de arbeidsdeskundige van UWV Werkbedrijf. De klant heeft al eerder een traject via UWV Werkbedrijf gevolgd. Dit traject is als gevolg van een terugval niet afgerond.
Onderzoeksvraag
Een klant met verslavingsproblematiek vraagt hulp bij zijn re-integratie. Welke dienstverlening kan het beste worden ingezet om tot duurzame arbeidsparticipatie voor de klant te komen?
Onderzoek
Beschrijving voorgeschiedenis
De klant is een 57-jarige man. Hij valt op 51-jarige leeftijd uit met neurologische symptomen die een relatie hebben met onderliggende psychische problematiek. Vanaf zijn 53ste levensjaar ontvangt hij een WIA-uitkering (WGA 80-100 procent). Zijn loongerelateerde uitkering loopt twee jaar daarna af. Op dit moment ontvangt hij een gedeeltelijke WIA-uitkering.
De klant is meerdere keren opgenomen in een behandelkliniek voor verslavingszorg, waar hij langdurige therapie heeft gevolgd. Hij is vanuit een grote stad naar een klein stadje verhuisd.
Voordat hij op 51-jarige leeftijd ziek werd, werkte de klant als kapitein (eerste stuurman). Dit deed hij op uitzendbasis veertig uur per week. Door zijn klachten kan hij dit werk niet meer doen. De belangrijkste beperkingen in zijn belastbaarheid zijn: niet al te stressvolle werkomgeving en werkbelasting en contra-indicatie voor beroepsmatige alcoholblootstelling. Om stress te voorkomen, is hij aangewezen op een voorspelbare werksituatie.
Kort cv
Opleiding: mavo 4, hbo (Zeevaartschool Terschelling), diverse cursussen.
Werkervaring: voornamelijk zeevarend op de grote vaart: o.a. offshore, sleepvaart,
onderzoeksschepen.
Overig: beheerst Engels, is matig computervaardig. Kan lassen, timmeren en goed met zijn handen werken.
Mobiliteit: per fiets of openbaar vervoer. Hij heeft geen autorijbewijs.
Hobby’s: modelbouw, koken/gastheer, lezen.
Re-integratiegeschiedenis
Ruim vier jaar na zijn ziekmelding start de klant met een re-integratietraject via UWV Werkbedrijf. Na een terugval wordt hij het jaar daarop weer opgenomen voor een periode van drie maanden. Nadat het beter met hem gaat, richt hij zich op terugkeer in zijn eigen werk als kapitein. Er worden stappen gezet om de benodigde documenten in orde te maken, hij rondt een basiscursus af en wordt vervolgens goedgekeurd door een keuringsarts uit de scheepvaart. Nu moet hij nog een stageplek vinden voor de duur van drie maanden. Hiervoor boort hij oude werkcontacten aan. Het lukt niet om een stageplek te vinden en (mede) door deze tegenvaller blijkt de klant minder stabiel dan hij dacht. Datzelfde jaar valt hij terug in verslavingsgedrag. Het ingezette traject wordt afgesloten en de klant krijgt opnieuw therapie. Zijn situatie is onvoldoende stabiel gebleken.
Uitgevoerde onderzoeksactiviteiten arbeidsdeskundige
Dossieronderzoek (functionele mogelijkhedenlijst, verzekeringsgeneeskundige rapportage, arbeidsdeskundige rapportage, beëindigingsrapportage van eerder ingezet traject en scholing).
Gesprek met klant en begeleidster AWBZ.
Overleg met verzekeringsarts.
Visie klant
De klant ziet erg op tegen het bezoek aan UWV. Hij heeft namelijk eerder negatieve ervaringen gehad met UWV. Op verzoek van de begeleidster volgt er na een periode van herstel een oriënterend gesprek met de arbeidsdeskundige, de klant en zijn begeleidster.
De klant vindt zelf dat hij voldoende hersteld is; hij ervaart meer belastbaarheid en verwacht daardoor weer een re-integratietraject aan te kunnen. Hij is afgelopen jaar begonnen met een module Cultuurfilosofie aan de Open Universiteit en besteedt hier nu ongeveer twintig uur per week aan. Hij vindt het leuk, maar zegt er wel langer dan gemiddeld over te doen. Verder helpt hij een kennis in een stomerij/kledingreparatiebedrijf; dat doet hij een dagdeel per week op vrijwillige basis, het aantal uren is afhankelijk van zijn energie. Het geeft hem een goed gevoel, structuur en afleiding. Ten slotte volgt hij zijn behandeling en zegt daarin goede stappen te maken.
Inmiddels erkent hij dat het niet verstandig is om terug te keren in zijn eigen werk. Hij voelt zich een ander persoon op de grote vaart en de verleiding om toe te geven aan zijn verslaving is er groot. Met zijn huidig AWBZ-begeleidster (die hem ook tijdens het re-integratietraject heeft begeleid) heeft hij al gesproken over werk als ‘ervaringsdeskundige’. Graag zou hij de kans krijgen om zijn mogelijkheden hierin of zijn mogelijkheden voor eventueel werk in een andere richting verder te onderzoeken. Voor werk als ervaringsdeskundige zou hij een tweejarige opleiding (één dag per week, inclusief een stage van vijftien uur per week) moeten volgen. Hoewel hij al eerder een traject bij UWV Werkbedrijf heeft gevolgd, hoopt hij dat het Werkbedrijf hem hierbij kan ondersteunen.
Visie leidinggevende/werkgever van klant; in deze casus: begeleidster
De begeleidster beaamt dat de klant klaar lijkt te zijn voor het hervatten van zijn re-integratieactiviteiten. Hij heeft zin om te starten. Hij kan nu beter omgaan met de emoties, die mede aan de basis liggen van zijn verslavingsgedrag. Hoewel hij het afgelopen jaar nog twee weken in de crisisopvang heeft gezeten, gaat het sinds een maand of zeven beter met hem. Hij staat nog wel vrijwillig onder toezicht. Wekelijks heeft hij gesprekken met een specialist, verslavingszorg en zijn begeleidster. De begeleidster ziet mogelijkheden bij de verslavingszorg zelf, als ervaringsdeskundige. De verslavingszorg die hij zelf kreeg, heeft hem goed gedaan. Hij is nu gemotiveerd om anderen met verslavingsproblematiek voor te lichten en te helpen. Voor de klant zou het ook een vorm van therapie kunnen zijn, waardoor zijn kans op recidive wordt verkleind.
Het is voor de klant van belang dat hij verder gaat met het verwerken van zijn trauma's. Hij leert steeds beter om te gaan met zijn verleden, waardoor hij ook in het heden beter met tegenslagen e.d. leert om te gaan. De kans op terugval wordt zo verminderd. Omdat de klant zijn grenzen niet kent, dient hij hier regelmatig op gewezen te worden. De klant wil vaak sneller dan mogelijk blijkt te zijn.
Omschrijving van de beperkingen en mogelijkheden
De verzekeringsarts geeft bij de laatste herbeoordeling in de functionele mogelijkhedenlijst de volgende beperkingen aan:
Persoonlijk functioneren
De klant is aangewezen op een voorspelbare werksituatie, zonder veelvuldige storingen en onderbrekingen en zonder verhoogd persoonlijk risico (niet op hoogte, nabij water, geen bediening van voertuigen en onbeveiligde machines). Beroepen met blootstelling aan alcohol worden afgeraden.
Sociaal functioneren
De klant is beperkt in de omgang met conflicten. Hij is aangewezen op werk waarin hij, indien nodig, kan terugvallen op collega’s of leidinggevenden (geen solitaire functie). Hij is beperkt ten aanzien van een concreet leidinggevende functie of echt leiding moeten geven aan meerdere mensen.
Werktijden
De klant kan niet ‘s nachts werken (00.00 - 06.00 uur). Omkering van het dagnachtritme wordt afgeraden. De werkzaamheden moeten – gezien de energiebalans van de klant – plaatsvinden in de morgen. Hij kan in verband met beperkingen van energetische aard gemiddeld ongeveer vier uur per dag werken en twintig uur per week.
Overleg met verzekeringsarts in november 2014
Omdat de arbeidsdeskundige twijfelt over de stabiliteit van de klant en zij terugval – gezien de verslavingsproblematiek – niet uitsluit, overlegt zij met de verzekeringsarts. De verzekeringsarts geeft aan: als de situatie zich nu gestabiliseerd/verbeterd heeft, is wellicht ook een grotere urenomvang dan de gestelde twintig uur toelaatbaar.
De klant moet worden beschouwd als elke andere klant met een chronische aandoening en kans op recidive. Dit staat het vaststellen van de feitelijke arbeidsmogelijkheden in de periodes dat het goed gaat doorgaans niet in de weg.
De verzekeringsarts verwacht dat de medische situatie op de langere termijn (na drie maanden) wezenlijk kan verbeteren. Ook verwacht hij dat de functionele mogelijkheden op de langere termijn (na drie maanden) wezenlijk kunnen toenemen.
Resultaten overig onderzoek door arbeidsdeskundige
Tijdens het oriënterend/kennismakingsgesprek komt klant onzeker en kwetsbaar over. De klant kijkt regelmatig een andere kant op en laat de begeleidster grotendeels het woord doen. De arbeidsdeskundige van UWV Werkbedrijf twijfelt – vanwege de verslavingsproblematiek – aan de stabiliteit van de klant en plant een afspraak in met verzekeringsarts. Voordat deze afspraak plaatsvindt, laat de begeleidster de arbeidsdeskundige weten dat de klant een terugval heeft. Het vooruitzicht om naar het spreekuur van een verzekeringsarts te moeten, geeft de klant – vanwege eerdere negatieve ervaringen met een verzekeringsarts – veel stress. Al met al geeft het de klant nu zoveel spanning dat hij voorlopig afziet van re-integratie.
Als de belastbaarheid van de klant verbetert, is het zinvol de re-integratiemogelijkheden opnieuw te onderzoeken. Een medisch heronderzoek is dan als eerste aan de orde. Een wijziging in arbeidsongeschiktheid kan consequenties hebben voor het inkomen van de klant.
De volgende aanvullende informatie is niet meer opgevraagd door de arbeidsdeskundige, omdat het op dit moment niet meer relevant is:
informatie ervaringsdeskundige (benodigde opleiding, ervaring, competenties, belastingpunten, vacatures/arbeidsmarkt kansen);
Richtlijn re-integratie met psychische beperkingen (ziekteperceptie en wisselende belastbaarheid).
Beschouwing en visie van arbeidsdeskundige
Uit het dossier en de gesprekken blijkt dat de klant te maken heeft met verslavingsproblematiek. De afgelopen jaren bleek hij kwetsbaar en wisselend belastbaar. Er was steeds sprake van recidive. De verzekeringsarts zegt dat een klant altijd een terugval kan krijgen, maar dat dit de re-integratie niet in de weg hoeft te staan. Toch acht de arbeidsdeskundige een re-integratietraject nu niet aan de orde; de situatie van klant is nog te kwetsbaar. Ook acht zij de kans op uitval vanwege spanningen en stress te groot.
Zwaktes/belemmeringen
De klant stelt zich afhankelijk op en lijkt beperkt sturing te kunnen geven aan zijn eigen situatie. Dit blijkt onder andere uit het niet zelfstandig contact opnemen met de arbeidsdeskundige en het uit handen geven van zijn verantwoordelijkheid. De begeleider moet niet alleen bij het gesprek aanwezig zijn, maar heeft ook een grote rol in het gesprek. Ook laat de klant de begeleidster de boodschap van terugval doorgeven aan UWV.
Kansen/mogelijkheden
De klant heeft zich in de afgelopen maanden positief ontwikkeld. Zijn gedrag is gunstig veranderd en zijn belastbaarheid is vergroot. Zo volgde hij een module aan de Open Universiteit, deed hij vrijwilligerswerk en zette hij positieve stappen in zijn begeleidingsgesprekken met specialisten. Hij leert zijn mogelijkheden en valkuilen blijkbaar beter te herkennen en hij is zich ervan bewust dat hij iemand nodig heeft die hem wijst op zijn valkuilen, iemand op wie hij kan terugvallen.
De arbeidsdeskundige verwacht dat de klant zijn belastbaarheid met de voortzetting van zijn huidige activiteiten (begeleiding en behandeling, vrijwilligerswerk, Open Universiteit) kan vergroten. Het geeft hem structuur en afleiding. Hierdoor krijgt de klant meer zelfvertrouwen en kan hij constructief aan zichzelf werken.
Conclusies arbeidsdeskundige
Omdat de klant na recidive zelf afhaakte en zich niet in staat achtte tot re-integreren, vindt de arbeidsdeskundige het nu niet zinvol om de re-integratiemogelijkheden verder te onderzoeken. Als de belastbaarheid verder toeneemt, kunnen de mogelijkheden tot re-integreren verder worden onderzocht. Een medisch heronderzoek is dan eerst aan de orde.
Advies en vervolgstappen arbeidsdeskundige
Stappen in de route naar werk en afspraken:
De klant blijft werken aan zijn eigen medische herstel en stabiliteit. Hij heeft hierover o.a. contacten met een specialist, verslavingszorg en zijn begeleidster;
De klant of begeleider neemt contact op met de arbeidsdeskundige als de klant zich weer in staat acht tot re-integreren. De arbeidsdeskundige spreekt af in ieder geval na drie maanden contact op te nemen met de klant om de voortgang te bespreken. Tot dat moment worden geen acties ondernomen om de klant te re-integreren;
Heeft de klant vragen of opmerkingen, dan neemt hij contact op met de arbeidsdeskundige.