Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
1. Welke factoren spelen een rol bij de inzet van een werkervaringsplek om de optimale belastbaarheid van een persoon met een chronische aandoening – bijvoorbeeld (ontstekings)reuma – in kaart te brengen?
In de wetenschappelijke literatuur zijn geen onderzoeken te vinden die specifiek gericht zijn op de inzet van werkervaringsplaatsen bij mensen met reuma. Wel is er veel onderzoek gedaan naar specifieke factoren en de invloed daarvan op de arbeidsparticipatie van mensen met reuma.
De Bibliotheek arbeidsparticipatie en chronische ziekte (www.bibliotheek-arbeidenchronischeziekte.nl ) maakt kennis over belemmerende en bevorderende factoren (determinanten) van arbeidsparticipatie en interventies toegankelijk. In de bibliotheek is ook informatie te vinden over arbeidsparticipatie en (ontstekings)reuma. Factoren die van invloed zijn op arbeidsparticipatie, zijn in te delen in verschillende domeinen: factoren gerelateerd aan de aandoening (bijv. ernst van de ziekte, lichamelijke belasting), persoonlijke factoren (bijv. leeftijd, ziekteperceptie, zelfvertrouwen), werkgerelateerde factoren (bijv. motivatie om te werken, bevlogenheid, regelmogelijkheden, lichamelijk arbeidsbelasting) en externe factoren (bijv. thuissituatie, sociale steun). Gezien de omvang van het aantal factoren die een rol spelen bij de arbeidsparticipatie van mensen met reuma beperken we ons tot de factoren genoemd in deze casus en de zogenoemde modificeerbare factoren.
Twee (recente) systematische reviews onderzochten de invloed van verschillende factoren – binnen de genoemde domeinen – op de arbeidsparticipatie van werknemers met reuma (Lenssinck 2013, Detaille 2009). Op het gebied van fysieke gesteldheid (lichamelijke belasting) wordt aangetoond dat een verminderd fysiek vermogen (functionele beperkingen, verminderd fysiek functioneren) gerelateerd is aan een hoger ziekteverzuim, een verminderde productiviteit op het werk en arbeidsongeschiktheid.
In een prospectieve studie met 12 maanden follow-up uitgevoerd in Nederland onder patiënten met vroege inflammatoire gewrichtsklachten (<12 maanden) wordt geconcludeerd dat een slechte psychische gesteldheid (mentale belasting) een voospeller is voor een verminderde productiviteit op het werk (Geuskens, 2008 SJWEH).
De klant in de voorbeeldcasus laat de worsteling met de acceptatie van haar ziekte achter zich, nadat haar gezondheid dankzij nieuwe medicatie is verbeterd. Dat is positief, omdat passief copinggedrag bij het omgaan met een chronische aandoening een negatieve impact heeft op arbeidsparticipatie (verhoogde kans op ziekteverzuim) (Geuskens 2008 AR).
In een aantal studies is onderzoek verricht naar werkgerelateerde factoren. Zo toont een prospectieve studie met 5 jaar follow-up onder werknemers met reuma, uitgevoerd in de Verenigde Staten, aan dat de wens om te werken (motivatie) de kans verkleint om arbeidsongeschikt te worden (Reisine 1995).
Een dwarsdoorsnede-onderzoek, uitgevoerd in Nederland onder patiënten met vroege inflammatoire gewrichtsklachten (<12 maanden), toont aan dat het verrichten van manueel werk (regelmatig handmatig tillen) gerelateerd is aan ziekteverzuim (Geuskens 2008 AR). De resultaten van deze studie worden bevestigd in de al eerder genoemde prospectieve studie met 12 maanden follow-up (Geuskens, 2008 SJWEH) en een prospectieve studie met 5 jaar follow-up uitgevoerd in het Verenigd Koninkrijk onder reumapatiënten (Young, 2002). Beperkt bewijs is er voor de invloed van mentale arbeidsbelasting en sociale steun op arbeidsparticipatie. In een dwarsdoorsnede-onderzoek wordt een relatie tussen werken onder hoge tijdsdruk en ziekteverzuim gevonden (Mau, 1996). Een gebrek aan sociale steun is gerelateerd aan productiviteitsverlies op het werk (Geuskens, 2008 SJWEH).
Daarnaast is er op de website van het reumafonds niet alleen informatie te vinden over hoe patiënten aan het werk kunnen blijven, maar ook over hoe ze op hun werk kunnen omgaan met hun klachten. De website geeft ook adviezen over energieverdeling, lichaamshouding, hulpmiddelen, verdeling van werktaken, etc. Arbeidsdeskundigen kunnen deze tips gebruiken bij de inzet van een werkervaringsplaats voor klanten met reuma.
2. Welke factoren spelen een rol bij de inzet van een werkervaringsplek als opstap naar een reguliere functie? Is wetenschappelijk onderzocht hoe een werkervaringsplek qua duur en/of omvang het meest effectief kan worden ingezet? Zo ja, welke bewezen effectieve methoden zijn er?
Er is geen wetenschappelijke informatie te vinden over hoe je een werkervaringsplek het meest effectief kunt inzetten qua duur en/of omvang. Wel is bekend dat standaardzorg van de reumatoloog aangevuld met ergotherapie met een op het individu toegespitst behandelplan effectiever is met betrekking tot functie- en werkuitkomsten dan alleen standaardzorg van de reumatoloog (Macedo, 2009). Het Verzekeringsgeneeskundig protocol Reumatoide artritis doet daarnaast een aantal aanbevelingen met betrekking tot interventies gericht op werk. Bijvoorbeeld taakverschuivingen en werkafspraken, risicofactoren aanpakken, een urenbeperking, ergonomische aanpassingen, aanvullende pauzes of perioden met lichtere taken voorstellen en/of de werkgever van goede informatie voorzien. Interventies specifiek gericht op de werknemer kunnen zijn: ondersteuning van proactieve en probleemoplossende activiteiten van de werknemer en/of fysiotherapeutische begeleiding om onnodige belastende werkmethoden te ondervangen (NVVG 2009).