Het regeerakkoord “Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst” en de arbeidsdeskundige praktijk

In het voorwoord bij het regeerakkoord worden een aantal algemene opmerkingen gemaakt

1. De overheid wil zichzelf verbeteren, onderdeel daarvan is het versterken van uitvoeringsorganisaties, waaronder het UWV. Wat dit precies inhoudt moet nog worden uitgewerkt. Het zal waarschijnlijk gaan om meer middelen en daarmee de inzet van personeel. Het UWV zou daardoor versterkt worden, zodat zij haar taken beter kan uitvoeren.
2. De overheid wil weer oog hebben voor de menselijke maat, begrijpelijk zijn en aanspreekbaar voor inwoners. De menselijke maat zal zich naar verwachting vertalen in meer professionele vrijheid voor arbeidsdeskundigen, zodat een brede afweging gemaakt kan worden, waarbij persoonlijke belangen van de cliënt zwaarder dan voorheen meewegen bij besluitvorming.

Daarnaast worden in het regeerakkoord per thema, de doelstellingen voor de komende kabinetsperiode uitgewerkt. De analyse is beperkt tot de voor arbeidsdeskundigen meest relevante thema’s. De schuingedrukte tekst zijn passages uit het regeerakkoord. Daaronder wordt de analyse weergegeven.

Relatie burger overheid

Het kabinet zet het programma Werken aan Uitvoering voort. Hierbij trekt het kabinet nadrukkelijk samen op met gemeenten, die als eerste overheid optreden.

Het programma Werk aan Uitvoering zorgt voor de realisatie van de overheidsbrede Werkagenda voor publieke dienstverlening. De inzet is om bij de realisatie steeds het perspectief van burgers en bedrijven centraal te stellen en de acties daar continu aan te toetsen, bijvoorbeeld via burgerpanels. Op deze manier hoopt men miskleunen zoals de toeslagenaffaire in de toekomst te voorkomen.

In de uitvoering moet ruimte zijn om af te wijken als de gevolgen voor mensen onevenredig groot zijn. Waar mogelijk krijgen professionals in de uitvoering meer beslisruimte. We nemen daarvoor hardheidsclausules op in de wet.

De hardheidsclausules geven de arbeidsdeskundigen na implementatie in het Sociaal Domein als professionals waarschijnlijk meer ruimte om te werken volgens de bedoeling i.p.v. gebonden te zijn aan strikte kaders. Hierdoor krijgt de menselijke maat naar verwachting een grotere rol binnen het werk.

Relevant voor UWV:

Er komt in lijn met het rapport van de Tijdelijke Commissie Uitvoeringsorganisaties meer aandacht voor de uitvoeringstoets door instanties zelf, beter inzicht in mogelijkheden van systemen en ICT, het toetsen van voorstellen uit de Kamer op uitvoerbaarheid, een ‘doenvermogenstoets’, en mogelijk een ’generatietoets’. Grote wetsvoorstellen worden voorafgegaan door een hoofdlijnenbrief. De effecten van wetgeving op de uitvoering worden na één jaar geëvalueerd (invoeringstoets).

Dit kan inhouden dat het UWV geen onuitvoerbare taken (meer) gaat uitvoeren, die qua ICT, uitvoerbaarheid of capaciteit onhaalbaar zijn. Het UWV zou hiermee meer invloed op haar eigen takenpakket kunnen krijgen en kan mogelijk randvoorwaarden stellen die zorgen voor een betere uitvoering van taken. Voor de arbeidsdeskundigen kan dit o.a. een afname van de productiedruk en een vergrote focus op de kwaliteit van het geleverde werk betekenen.

Relevant voor gemeenten:

Om een stabielere financiering voor de medeoverheden te realiseren en hun autonomie te vergroten, wordt in de komende jaren een nieuwe financieringssystematiek voor de periode na 2025 uitgewerkt, waarbij de mogelijkheid voor een groter eigen belastinggebied wordt betrokken.

Een erkenning voor het feit dat gemeenten jarenlang onvoldoende middelen ontvangen hebben om hun taken naar behoren uit te voeren. Verwachting is dat er meer geld voor re-integratie en participatie komt. Voor de arbeidsdeskundigen kan dit betekenen dat er meer tijd per cliënt beschikbaar komt en meer interventies kunnen worden ingekocht.

Arbeidsmarkt en inkomen

In totaal investeren we €500 mln per jaar in het hervormen van de arbeidsmarkt, re-integratie en het aanpakken van armoede en schulden. Ook trekken we €300 mln per jaar uit voor lastenverlichting van het mkb via loondoorbetaling bij ziekte.

Naar verwachting meer geld voor re-integratie. Waarschijnlijk zal het hierbij gaan om zowel preventie, uitgevallen werknemers als mensen zonder inkomen uit werk die weer richting arbeidsmarkt moeten worden begeleid. Voor arbeidsdeskundigen kan dit zorgen dat meer tijd per cliënt beschikbaar kan komen en meer interventies kunnen worden ingekocht.

Er komt een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zelfstandigen, die zo wordt vormgegeven dat oneerlijke concurrentie en te grote inkomensrisico’s voor individuen worden voorkomen.

Dit betekent naar verwachting meer werk voor arbeidsdeskundigen werkzaam binnen de AOV om de arbeidsongeschiktheid te beoordelen. Van de ca 1,1 miljoen zzp’ers in Nederland heeft slechts 20% op dit moment een aov. Invoering van de verplichte aov zal naar verwachting voor een stijging zorgen van ca. 880.000 verzekerden.

Het regeerakkoord samenvattend vanuit arbeidsdeskundig perspectief, kom ik tot de conclusie dat er een aantal positieve elementen in het akkoord zitten die mits doorgevoerd kunnen zorgen voor:

• Meer werk
• Meer tijd per cliënt
• Zwaarwegender cliëntbelang
• Werken met een menselijke maat, vanuit de bedoeling en daarmee voorkomen van ongewenste uitkomsten
• Eigen professionaliteit wordt belangrijker ten koste van dwingende regelgeving