Arbeidsdeskundig Kennis Centrum (AKC)
De technologisering gaat snel en heeft grote impact op ons dagelijks leven en op ons werk. Door technologisering veranderen arbeidsmarkt en arbeid. Technologisering raakt praktisch alle beroepssectoren. Ook veranderen de eisen die arbeid stelt aan arbeidskrachten en de eventuele risico’s voor het ontstaan van disbalansen, bij de algehele beroepsbevolking en bij specifieke groepen. Daarnaast biedt robotisering ook kansen als we adequaat op de veranderingen weten in te spelen en weloverwogen keuzes maken hoe robotisering en werk elkaar kunnen versterken.
Bij het begrip rtechnologisering denken we niet alleen aan fysieke robots of robotarmen voor de uitvoering van fysieke taken, maar ook aan ICT-systemen ten behoeve van informatieverwerking en besluitvorming. Gelijktijdige technologische ontwikkelingen op de gebieden van sensortechnologie (vision), big data, cloud computing en kunstmatige intelligentie zorgen ervoor dat robots steeds beter kunnen waarnemen, nadenken, interpreteren, beslissingen nemen en bovendien de fysieke uitvoering op zich kunnen nemen. Daarom zien we steeds meer toepassingen ontstaan in de volle breedte van het arbeidsveld: van digitalisering van administratieve processen bij banken en verzekeringsmaatschappijen tot installatie van industriële robots in de maakindustrie.
Dit kennisdossier biedt inzicht in de mogelijke invloeden van technologisering op arbeid. De focus ligt hierbij op zaken zoals de verandering in de uitvoering van taken, de verandering van de arbeidsbelasting, het vervallen van taken en het ontstaan van nieuwe taken.
Vanuit arbeidsdeskundig perspectief ligt de focus vooral op de effecten van technologisering op de relatie tussen mensen en arbeid en tussen specifieke groepen.
Bij de zoektocht naar het benoemen van het risico op eventuele disbalans in fysiek (motorisch, energetisch), cognitief en perceptueel opzicht (visueel, auditief en verbaal) zijn vormen van en beschrijving van veranderende arbeidsbelasting het uitgangspunt, in lijn met de Leidraad Werkvoorzieningen voor de arbeidsdeskundige (AKC 2023).
Dit dossier verschaft inzicht in de kansen en bedreigingen die vormen van technologisering, waaronder robotisering en AI bieden in termen van disbalans voor specifieke groepen op de arbeidsmarkt.
Het AKC heeft in 2017 een inventariserende studie uitvoeren door TNO en het VU Medisch Centrum. De hoofdvraag van dit onderzoek luidde:
“Wat betekent de robotisering voor mensen (met beperkingen) in relatie tot arbeid en wat betekent dit voor de arbeidsdeskundige praktijk?”
Aan de hand van enkele concrete cases in het arbeidsveld heeft het onderzoek zich gericht op de volgende vragen:
In dit onderzoek wordt robotisering het volgende verstaan: ‘ontwikkelingen van programmeerbare of zelflerende hardware (robots) en ontwikkelingen op het gebied van software (ICT), die er in het arbeidsveld toe leiden dat taken van mensen geheel of gedeeltelijk worden overgenomen’. Hierbij kan het gaan om fysieke, waarnemings- en cognitieve taken, die worden overgenomen door bijvoorbeeld fysieke robots of collaborative robots (cobots), vision technology en cognitieve support systemen (beslissingssoftware). Toepassing hiervan vindt plaats in de volle breedte van het arbeidsveld: van digitalisering van processen bij banken en verzekeringsmaatschappijen tot installatie van industriële robots in de maakindustrie (Levy & Murnane 2013, Smart Industries 2014).
Bovenstaande verscheidenheid vraagt om differentiatie, omdat verschillende robotiseringsvormen verschillende of zelfs tegengestelde effecten kunnen hebben op de arbeidseisen. Bestaande differentiaties zijn opgesteld vanuit technologisch of productieperspectief (Alison & Meldon 2014, Fasth e.a. 2010 , Cummings 2014). Een differentiatie vanuit arbeidsperspectief (‘wat betekent het voor de medewerker’) past hier beter. In het bovengenoemde onderzoek wordt een differentiatie- principe naar aard en graad van robotisering ontwikkeld, omdat concrete vormen van robotisering én de veranderende arbeidseisen zich daarmee waarschijnlijk beter in kaart laten brengen.
In dit dossier zijn naast de basis literatuur over robotisering ook de tussentijdse resultaten van het lopende onderzoek opgenomen.
Het onderzoek is eind 2016 opgeleverd. De resultaten zijn door Prof. Dr. Michiel de Looze gepresenteerd in de College Tour op het najaarscongres van NVvA/AKC op 15 november 2016 te Ede.
Technologische ontwikkelingen (met name robotisering en AI) leiden tot veranderingen in de arbeid en op de arbeidsmarkt (Rathenau 2015, CPB 2015, Brynjolfsson & McAfee 2014, Frey & Osborne 2013).
Technologisering heeft invloed op de belasting en belastbaarheid van arbeidskrachten en kan eventueel risicovol zijn door het ontstaan van disbalans, bij de algehele beroepsbevolking en bij specifieke groepen.
Uiteraard raakt technologisering ook het werk van de arbeidsdeskundigen, nu en in de nabije toekomst. Daarom liet AKC een inventariserende studie uitvoeren door TNO en het VU Medisch Centrum. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt:
“Wat betekent de robotisering voor mensen (met beperkingen) in relatie tot arbeid en wat betekent dat voor de arbeidsdeskundige praktijk?”
Aan de hand van enkele concrete cases in het arbeidsveld zal het onderzoek antwoord geven op de volgende vragen:
Het gewenste resultaat is een roadmap voor arbeidsdeskundigen die inzicht biedt in de mogelijke ontwikkelingen op het terrein van automatisering in de komende 10-20 jaar. Gewapend met deze leidraad met de laatste stand der kennis zijn wij als beroepsgroep waarschijnlijk beter in staat om robotisering en AI positief in te zetten bij het oplossen van een disbalans tussen belastbaarheid en arbeidsbelasting.
Word vandaag nog lid van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen (NVvA).
Maak in een paar stappen je account aan.
LID WORDEN