Jongeren veranderen de werkvloer: minder uren, meer balans

Werken om te leven, niet andersom

Ruth Rottiné (42) weet het nog goed: tijdens sollicitatiegesprekken keek ze verbaasd op als jonge sollicitanten aangaven slechts vier dagen te willen werken. 'Geen kinderen, net klaar met hun studie en dan al parttime willen werken? Dat kende ik niet,' zegt ze lachend.

Rottiné richtte vier jaar geleden haar marketingbureau Wettermerk op, gericht op de water- en cleantech-sector. Inmiddels werken er acht mensen, grotendeels twintigers. En ja, het merendeel werkt in deeltijd. 'Ik zie het echt als iets van deze generatie,' vertelt ze vanuit Leeuwarden. 'Voor hen draait het niet alleen om werk. Ze willen óók tijd hebben voor wie ze buiten werktijd zijn.'

Andere verwachtingen, andere communicatie

Naast werktijden merkt Rottiné ook verschillen in communicatie. 'Ik geef liever belangrijke feedback of bespreek een salarisverhoging face-to-face. Maar veel jonge collega’s vinden dat overdreven. Voor hen is een appje voldoende.'

Ze staat niet alleen in die ervaring. Volgens cijfers van het CBS telt de arbeidsmarkt momenteel vier generaties: babyboomers, Generatie X, millennials en Generatie Z. En volgens recent onderzoek van Ormit Talent Nederland ziet ruim de helft van de werknemers dat de kloof tussen generaties groter wordt – vooral Generatie Z voelt dat sterk.

Vooroordelen en misverstanden

Over Gen Z doen de nodige clichés de ronde: lui, verwend, gevoelig voor kritiek. Maar sociaal psycholoog Kim Jansen nuanceert dat beeld. 'Jongeren appen bijvoorbeeld als ze ziek zijn, in plaats van te bellen. Oudere collega’s ervaren dat als gemakzucht, maar het is vooral een andere stijl.'

Jansen geeft trainingen over samenwerken tussen generaties. Ze ziet dat steeds meer organisaties, van ziekenhuizen tot gemeenten, worstelen met de vraag: hoe trek je jonge werknemers aan én houd je ze vast?

Jong én ambitieus, maar wel op hun voorwaarden

Volgens hoogleraar Ton Wilthagen (Tilburg University) is het belangrijk om generatieverschillen niet te overdrijven. 'Elke generatie bekritiseert de volgende. Dat is van alle tijden.' Veel voorkeuren van jongeren hangen eerder samen met hun levensfase dan met hun geboortejaar.

Toch ziet ook hij duidelijke trends. Jongeren hechten meer waarde aan flexibiliteit. Ze willen zelf bepalen waar en wanneer ze werken, zeker in een wereld waar steeds meer stellen twee inkomens nodig hebben.

En dat zie je terug op de werkvloer. Jonge huisartsen willen bijvoorbeeld liever geen eigen praktijk meer, maar waarnemen – dat biedt meer vrijheid. Ook in de zorg kiezen jongeren liever voor dagdiensten dan voor avonden of weekenden.

Verschillen bieden juist kansen

Maaike de Gans, manager in de gehandicaptenzorg, werkt met personeel van zestien tot zestig jaar. 'Oudere collega’s klagen soms als jongeren een weekenddienst willen ruilen. Maar ze vergeten dat zij vroeger precies hetzelfde deden.'

In plaats van dat als probleem te zien, benut De Gans de verschillen juist. 'Oudere medewerkers vinden rustige avonddiensten vaak fijn, terwijl jongeren liever overdag werken. Dat vult elkaar perfect aan.'

Gezonde grenzen stellen is niet lui

Sommige critici vinden de houding van Gen Z een teken van lage inzet. Maar volgens voorstanders is het juist goed dat jongeren opkomen voor hun mentale gezondheid. En dat is geen overbodige luxe: in 2022 gaf één op de vier jonge werknemers aan burn-outklachten te ervaren.

Wilthagen: 'Jongeren zijn niet bang voor werk, maar wel voor stress. Ze zijn op zoek naar balans, en dat is terecht.'

Ook willen veel jongeren zich blijven ontwikkelen. Ze weten dat ze waarschijnlijk niet tot hun pensioen bij één werkgever blijven. 'Dus ze kijken vooruit: wat kan ik hier leren? Wat neem ik mee naar mijn volgende stap?' aldus Wilthagen.

Jongeren als inspiratiebron

Voor Rottiné is het werken met jonge collega’s inmiddels ook een bron van inspiratie. 'Ik werkte altijd hard, maakte lange dagen. Maar door mijn team ben ik gaan nadenken: waarom zou ik niet wat gas terugnemen?'

Vorig jaar liet ze voor het eerst haar laptop thuis tijdens een vakantie. En dat beviel zó goed, dat ze nu twee middagen per week vrij neemt. 'Ik ben uitgeruster en krijg er juist meer energie van.'

Volgens Kim Jansen laat dit precies zien waar de kracht zit van generatieverschillen. 'Jongeren zijn vaak voorlopers van verandering. Als oudere collega kun je daar juist van leren. Misschien passen hun wensen wel veel beter bij jou dan je dacht.'