Alles voor de arbeidsdeskundige
De komende jaren blijft de arbeidsmarkt voor gemeenten onder druk staan, schrijft Binnenlands Bestuur. Naast vaste uitdagingen zoals vergrijzing en personeelstekorten signaleert A&O Fonds ook veertien onzekerheden die invloed kunnen hebben op de toekomst.
Toenemende tekorten bij gemeenten
Uit een toekomstverkenning van A&O Fonds Gemeenten en De Ruijter Strategie blijkt dat gemeenten minstens tot 2035 te maken krijgen met arbeidsmarktproblemen. Bekende uitdagingen zoals een stijgende werkdruk, vergrijzing en een tekort aan medewerkers spelen hierbij een rol. Daarnaast zijn er veertien onzekerheden die de situatie kunnen verslechteren, maar ook kansen kunnen bieden.
Grote impact van vergrijzing
Vergrijzing is een van de meest bepalende factoren. Hoewel dit al lange tijd bekend is, blijft het een probleem zonder makkelijke oplossing. In 2035 is meer dan 30 procent van het huidige gemeentepersoneel met pensioen. Dit zorgt niet alleen voor een tekort aan werknemers, maar verhoogt ook de werkdruk op gemeenten, bijvoorbeeld door extra vraag naar WMO-dienstverlening.
Groeiende vraag naar personeel
Vanaf 2027 groeit de beroepsbevolking niet meer, terwijl het aantal gemeentelijke vacatures blijft stijgen. Vooral in vakgebieden zoals ruimtelijke ordening, milieu, techniek, welzijn, jeugdzorg, en juridische en financiële functies is de vraag groot. In het eerste kwartaal van 2024 plaatsten gemeenten een recordaantal vacatures, een trend die waarschijnlijk doorzet.
Stress en hoge werkdruk nemen toe
Door het personeelstekort neemt de werkdruk op bestaande medewerkers toe. Het ziekteverzuim is de afgelopen jaren gestegen, vooral door stress. Gemeenten proberen maatregelen te nemen, maar slechts drie procent van de gemeenten ziet daadwerkelijk resultaat van hun inspanningen om stress en werkdruk te verlagen.
Onzekerheden in de arbeidsmarkt
Naast de bekende problemen zijn er veertien onzekerheden die de arbeidsmarkt binnen gemeenten kunnen beïnvloeden. Zo is er een stagnatie in arbeidsproductiviteit, maar innovaties zoals kunstmatige intelligentie (AI) kunnen mogelijk voor nieuwe kansen zorgen.
Veranderende voorkeuren en financiële onzekerheden
De voorkeuren van medewerkers veranderen. Steeds meer ambtenaren werken voltijds, terwijl flexibele werkvormen populairder worden. Daarnaast wordt betaald werk door veel Nederlanders als minder belangrijk beschouwd dan voorheen. Een andere onzekerheid is de financiële situatie van gemeenten in de komende tien jaar. Dit kan invloed hebben op de arbeidsmarkt en de manier waarop gemeenten omgaan met personeelstekorten.
Toekomst blijft onduidelijk
Hoewel de arbeidsmarkt voor gemeenten de komende jaren onder druk blijft staan, is de exacte impact van de onzekerheden moeilijk te voorspellen. Gemeenten zullen zich moeten aanpassen aan zowel verwachte als onverwachte ontwikkelingen om hun dienstverlening op peil te houden.